× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contactzoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
 Inhoud van deze pagina  Patroonheiligen
... van kerken
... van aardrijkskundige plaatsen
... van namen
... van beroepen
... bij allerlei ziekten en kwalen
... bij elke intentie of nood

Gebruik het submenu (de tweede oranje regel hierboven) voor een overzicht van de patronaten, al dan niet op trefwoord.

Patroonheiligen ("Beschermheiligen")

Heiligen hebben in het leven van de gelovigen twee functies.
Op de eerste plaats dienen zij als voorbeeld. Hun levenswijze was zo inspirerend dat ik er als gelovige een voorbeeld aan neem. In hen herken ik mijn eigen levensideaal. Ik wil mij graag met hen identificeren. Of hun voorbeeld helpt mij bij het zoeken van mijn levensoriëntatie.
Vervolgens kan ik in mijn gebed hun hulp inroepen. Ik kan vragen of zij in de hemel bij God met mij hier op aarde meebidden om mijn intenties kracht bij te zetten. In de geschiedenis van de vroomheid zegt men dan dat men de heilige aanroept. Soms wekt deze uitdrukking misverstand. Buitenstaanders zouden kunnen concluderen dat men een heilige aanbidt. Wat niet het geval is. Wij zullen dus consequent zeggen dat men de voorspraak van de heilige inroept voor bepaalde intenties.

In de loop van de tijden zijn er verschillende vormen van patronaten gegroeid.

Patroonheiligen van kerken

De oudste vorm van patronaat is de benoeming van het kerkgebouw naar een bepaalde heilige. Dat lag met name voor de hand als de kerk werd gebouwd op het graf van de heilige, zoals de 'Sint Pieter' in Rome: gebouwd op het graf van Sint Petrus. Hetzelfde geldt te Rome voor de Sint Paulus buiten de Muren. Wijdde men elders een kerk aan Sint Petrus of Sint Paulus, dan probeerde men een reliek van de heilige te verwerven. Deze metselde men in in het altaar. Dan was het toch een beetje het graf van de heilige. In de eerste eeuwen waren de kerken vooral toegewijd aan de apostelen, Petrus, Paulus, Johannes, Stefanus enz. In de vroege middeleeuwen waren ook Sint Maarten (Martinus) en Sint Nicolaas veel gekozen kerkpatronen. Nadat in 431 Maria was uitgeroepen tot 'Moeder van God' verrezen er nagenoeg in alle steden van Europa Maria- of Onze-Lieve-Vrouwekerken.

Patroonheiligen van aardrijkskundige plaatsen

Daaruit ontstond het gebruik een stad of dorp toe te wijden aan de patroonheilige van de hoofdkerk. Zo is Sint Petrus de beschermheilige van Rome. Sint Nicolaas van Amsterdam en van vele andere handels- en havensteden, Sint Maarten van Utrecht en Groningen. Soms wijdde men een plaats toe aan een heilige die in die plaats had gewoond: Sint Geneviève in Parijs, Sint Goedele in Brussel enz.
De aartsengel Sint Michaël is vaak beschermheilige van een berg of heuvel.

Patroonheiligen van namen

In de loop van de middeleeuwen groeide het gebruik kinderen te vernoemen naar heiligen. De heilige naar wie je heette, werd dan jouw patroonheilige. Dat ging zelfs zo ver dat men in zuidelijke landen niet je verjaardag vierde, maar je naamdag: de dag waarop je patroonheilige in de kerk werd herdacht.

Patroonheiligen van beroepen

Toen in de middeleeuwen beroepsgroepen en gilden ontstonden, kozen zij een eigen patroonheilige. Indien enigszins mogelijk kozen zij een heilige die hun beroep had uitgeoefend. Sint Jozef werd patroonheilige voor timmerlieden, handwerkslieden enz. De apostel Andreas van vissers, schippers en vishandelaars; de evangelist Lukas van wie Paulus zegt dat hij dokter was: van artsen. Volgens de legende had Lukas ooit een portret geschilderd van Maria. Vandaar dat hij patroon werd van beeldend kunstenaars en met name van schilders.
Vaak koos men een patroonheilige als er op een of andere manier verband kon worden gelegd tussen het beroep en het levensverhaal (of de legende) van de heilige. Zo werd Sint Bartolomeus patroon van de slagers, omdat hij levend gevild zou zijn. Sint Thomas ('de ongelovige') werd de patroon van architecten en bouwlieden, omdat zijn legende vertelt dat hij een paleis bouwde voor een heidense koning. Sint Cecilia van de (kerk)muziek, omdat zij op het moment dat de bruidsmuziek klonk, haar man influisterde maagd te willen blijven omwille van Christus.

Patroonheiligen bij allerlei ziekten en kwalen

Het is niet moeilijk te bedenken hoe de voorspraak van patroonheiligen werd ingeroepen bij ziekte en onheil. Vooral waar de medische wetenschap meestal machteloos stond. Zo riep men de voorspraak van Sint Stefanus in tegen alle ziekten die met stenen te maken hadden: gal-, nier- en blaasstenen. Hij was immers gestenigd! Sint Rochus werd een van de belangrijke beschermheiligen tegen de pest, omdat hij van die ziekte genezen was. Sint Jozef werd patroon van een zalige dood, omdat hij volgens de legende was gestorven temidden van Jezus en Maria. Enz.

Patroonheiligen bij elke intentie of nood

Zo vond en vindt men bij elke intentie of nood wel een toepasselijke patroonheilige. Sommigen zijn door en voor de hele Kerkgemeenschap als zodanig erkend. Anderen genieten plaatselijke of zelfs persoonlijke verering.
Sint Clara werd patroon van de televisie, omdat zij vanaf haar ziekbed in een visioen de kerstnachtmis bijwoonde die op enkele kilometers van haar plaats vond. Onlangs werd Sint Isidorus van Sevilla uitgeroepen tot patroon van het internet. Hij was de eerste die in de vroege middeleeuwen een Encyclopedie aanlegde, waarin nagenoeg alle toenmalige kennis bijeen was gebracht. Engelen zijn natuurlijk patronen van de ruimtevaart.

© A. van den Akker s.j. / A.W. Gerritsen

VoorwoordHoe wordt men heilig?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen