×
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.
Sluit het venster om te blijven.
Info afb. |
Celestinus Paus V osb (ook Petrus Celestinus of Pietro del Murrone), Castello di Fumone, Italië; religious; † 1296.
Feest 19 mei.
Zijn benoeming tot paus op 5 juli 1294 was een verlegenheidsoplossing. De vier strijdende partijen konden het niet met elkaar eens worden over een opvolger van de gestorven paus, en zo werd hij naar voren geschoven als kandidaat die voor geen van allen onaanvaardbaar was.
Op het moment van zijn benoeming was hij abt in de benedictijner abdij van Faifoli bij Beneventum niet ver van de stad Napels. Door zijn toedoen waren een halve eeuw eerder de naar hem genoemde celestijnen ontstaan, een nieuwe, zeer sober levende monniksgemeenschap die zich rond Petrus Celestinus had gevormd op de berg Murrone in de Zuid-Italiaanse Abbruzzen.
Van jongs af aan had hij zich aangetrokken gevoeld tot het kluizenaarsleven. Hij was in 1215 geboren als elfde kind uit een gezin te Isernia, Zuid-Italië. Op zeer vroege leeftijd had hij zijn vader verloren en was als jongeman ingetreden bij de benedictijnen. Van zijn abt kreeg hij rond 1246 toestemming om zich in de eenzaamheid terug te trekken. Hij vestigde zich op de Monte Murrone. Leerlingen sloten zich aan. Zo ontstond de monniksgemeenschap van de celestijnen.
Nadat paus Nicolaas IV op 4 april 1292 gestorven was, konden de strijdende partijen het niet eens worden over een geschikte opvolger. De kardinalen waren ten diepste onderling verdeeld, omdat ze verbonden waren met twee machtige Italiaanse koopmansfamilies die onverzoenlijk tegenover elkaar stonden: de Orsini en de Colonna. De derde partij werd gevormd door Karel II van Anjou, koning van Napels. Hij was er vooral op uit om het eiland Sicilië bij zijn machtsgebied te trekken. En ten vierde was er nog de invloedrijke groep franciscanen die een geestelijke vernieuwing nastreefden.
Meer dan twee jaar duurde hun geruzie zonder resultaat. Het was tenslotte koning Karel II die de overhand kreeg. Hij wees op abt Petrus Celestinus, een godvruchtig, maar wereldvreemd man die zozeer in de eenzaamheid had geleefd dat hij boven elke verdenking van partijzucht stond en dus voor niemand een bedreiging was. Zo werd de tachtigjarige abt Petrus Celestinus paus Celestinus V.
Karel verwachtte natuurlijk dat hij de nieuwe paus als stroman kon gebruiken voor zijn politieke aspiraties; de franciscanen zagen in hem de vervulling van een eeuwenoude profetie dat er ooit nog eens - in apocalyptische tijden - een engelpaus zou aantreden. Karel dwong de nieuwe paus te resideren in Napels, om zo te zeggen bij hem om de hoek. Een van de eerste maatregelen die Celestinus nam, betrof het aanscherpen van de regels voor het conclaaf. Het moest weer een besloten kardinalenvergadering worden, zonder invloed van buiten. Daarnaast benoemde hij Karels zoon - de later heilig verklaarde - Lodewijk tot aartsbisschop van Toulouse († 1297; feest 19 augustus). Twee gelukkige beslissingen. Voor het overige werd zijn pontificaat een regelrechte ramp. Hij was wereldvreemd en wist niets van de conflicten die tot zijn benoeming hadden geleid. De maatregelen die hij nam, werden niet gesteund door de nog altijd tot op het bot verdeelde kardinalen. Het enige waarmee ze wel akkoord gingen, was de pauselijke brief waarin het mogelijk werd gemaakt dat een paus tijdens zijn leven kon aftreden. Het was de machtige kardinaal Caëtani die hem hiertoe had overgehaald. Celestinus maakte al een half jaar na zijn aantreden dus gebruik van de door hem opgestelde regeling: 13 december 1294. Daarmee vervloog voor de franciscaanse vernieuwingsbeweging alle hoop op steun bij de hoogste kerkelijke instanties. Het was dezelfde kardinaal Caëtani die tot zijn opvolger werd gekozen en als Bonifatius VIII de geschiedenis is ingegaan († 1303). Deze liet zijn voorganger gevangen zetten, maar Celestinus ontkwam en trok zich terug in zijn kluizenaarsabdij. Daar werd hij achterhaald en alsnog opgesloten in Castello di Fumone bij het stadje Anagni, onder het voorwendsel dat daarmee een schisma voorkomen kon worden. Na anderhalf jaar onder onmenselijke omstandigheden te hebben doorgebracht, bezweek Celestinus. Tot op de dag van vandaag gaan er geruchten dat hij wellicht vermoord is.
Verering & Cultuur
Jacopone di Todi († 1306) en Petrarca († 1374) spreken in hun gedichten over hem met waardering. Maar Dante († 1321) plaatst hem in de hel (Inferno III, 59-60). Hij noemt hem een lafaard, omdat hij de hoog gespannen verwachtingen die er heersten bij zijn aantreden, in het geheel niet had waargemaakt.
Tot op de dag van vandaag geniet hij in de Abbruzzen grote verering.
Op 5 mei 1313 werd hij door paus Clemens V († 1314) heilig verklaard.
Sinds Celestinus is er nooit meer een paus afgetreden totdat Benedictus XVI zich in 2013 terugtrok en nog bij zijn leven werd opgevolgd door paus Franciscus.
Patronaten
Van de Italiaanse stad Aquila (daar vond zijn pauskeuze plaats); van de boekbinders.
© A. van den Akker s.j. / A.W. Gerritsen