× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contact zoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
† 1635  Friedrich Spee

Info afb.

Friedrich Spee von Langenfeld sj; bestrijder heksenprocessen; Trier, Duitsland; † 1635.

Gedenkdag 28 februari & † 7 augustus.

Hij werd op 25 februari 1591 geboren te Kaiserswerth-Düsseldorf in Nordrhein-Westfalen. Studeerde aan het Drie-Koningengymnasium te Keulen en trad in bij de jezuïeten te Trier op 22 september 1610. Na de gebruikelijke studies van filosofie en theologie werd hij 1622 tot priester gewijd. Aanvankelijk was hij professor in de filosofie respectievelijk te Paderborn en Keulen.

In de jaren 1628/29 was hij missionaris in het toenmalige graafschap Peine, bisdom Hildesheim. Hij had een bijzonder talent om mensen die tijdens de 30-jarige oorlog waren overgegaan naar het protestantisme voor de katholieke kerk terug te winnen. Hij wist zesentwintig van de tweeëndertig dorpjes die tot het protestantisme waren overgegaan, terug te brengen tot de moederkerk. Op 29 april 1629 werd hij bij Woltorf overvallen, waarbij hij zwaar gewoond raakte. Na zijn herstel dat enkele maanden vergde, hervatte hij in 1630 zijn colleges in Paderborn, nu in de moraaltheologie.

Hij was een moedig strijder tegen de heksenprocessen, en ontzag daarbij ook zijn eigen ordesoversten niet. Dat veroorzaakte valse beschuldigingen en verdachtmakingen binnen de jezuïetenorde. Nadat de lucht weer was opgeklaard werd hij in 1631 gevraagd moraaltheologie te gaan geven in Keulen. In datzelfde jaar werd zijn boek tegen de heksenprocessen gepubliceerd 'Cautio Criminalis' (= 'Voorzichtig in het veroordelen'). Omdat hij in de afgelopen jaren nogal wat moeilijkheden had gehad en tevens besefte dat dit boek vuurwerk bevatte, had hij het niet aan zijn oversten durven voorleggen ter censuur. Dat was een verplichting krachtens de Constituties van de jezuïeten. Het werd gepubliceerd door een vriend aan wie hij het had laten lezen. Het sloeg in als een bom.

Cautio Criminalis

Heksenprocessen vormden indertijd een zeer omstreden kwestie; ze waren geen uitzondering en er waren ook jezuïeten die er een actief aandeel in hadden. In Paderborn had hij als biechtvader herhaaldelijk te maken gekregen met vrouwen die als heks waren aangeklaagd, of zelfs reeds veroordeeld. Hij had diep medelijden met deze meestal onschuldige mensen die voor het gerecht geen been hadden om op te staan. Op basis van zijn rechtenstudies, zijn ervaring als biechtvader en zijn gezond verstand toonde hij de waanzin ervan aan en nam er krachtig stelling tegen.

Het werk was zo overtuigend dat het grote invloed uitoefende bv. op iemand als domheer Johann Philipp von Schönborn, de latere bisschop van Würzburg en keurvorst van Mainz. Zodra hij daar aan de macht kwam, schafte hij alle heksenprocessen af. Andere vorsten en hertogen volgden zijn voorbeeld.

Hoe mooi de gevolgen ook waren, de schrijver kon niet lang onbekend blijven. Zijn tegenstanders, de voorstanders dus van de heksenprocessen, wisten hem te vinden en kregen de generaal van de jezuïeten bijna zover dat hij Pater Spee wegens ongehoorzaamheid uit de orde zette. Hoogstwaarschijnlijk is het aan de onzekere tijden van de 30-jarige Oorlog te danken dat alles meer tijd kostte dan normaal en intussen de stemming omsloeg.

Trier

In 1632 werd hij overgeplaatst naar Trier om ook daar moraaltheologie te geven. Naast zijn bemoeienissen als docent en schrijver, en naast alle twistgesprekken en discussies die hij links en rechts te voeren had, bleef hij ook in weer Trier actief als pastor. Toen er een ernstige epidemie uitbrak, stond hij onvermoeibaar de zieken bij in hun lijden en sterven. Nadat gebleken was dat hijzelf een besmetting had opgelopen, stierf hij op 7 augustus 1635, vierenveertig jaar oud.

Verering & Cultuur

Na zijn dood werden nog enkele gedichten- en gezangenbundels uitgegeven.

In 1980 werd zijn gebeente in de jezuïetenkerk van Trier herontdekt. Tegenwoordig ligt hij begraven in de zogeheten 'Quadrathof' naast de Hl. Dreifaltigkeitskirche, de kapel van het voormalige jezuïetencollege. Aan het proces voor zijn zaligverklaring wordt gewerkt.


Bronnen
[Ludwig Koch s.j. 'Jesuitenlexikon. Die Gesellschaft Jesu einst und jetzt' Paderborn, Bonifacius 1934; S&S.1994p:224;Süt.1941; Dries van den Akker s.j./2005.05.20]

© A. van den Akker s.j.

VoorwoordHoe wordt men heilige?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen